عباداتی مانند
نماز ، روزه ، زکات و حج که دین اسلام بر پیروان خود واجب کرده است موجب می شود که
فرد به سوی رفتار بهتر و برتر و رشد و ارتقای نفس و اجتناب از رفتار زشت و انحرافی
وغیر انسانی گرایش پیدا کند . یکی از عباداتی که در این زمینه بیشتر مورد توجه
قرار گرفته است نماز می باشد .

نماز:

نماز یک رابطه
خاضعانه و خاشعانه بین انسان و پروردگار است . بر قراری چنین رابطه ای در برابر
آفریدگار هستی ، نیرویی معنوی به انسان می بخشد که حسن صفای روحی و آرامش قلبی و
اهمیت روانی را در او برمی انگیزد . انسان وقتی در مقابل قادر متعال می ایستد ، از
همه اشتغالات و مشکلات دنیا روی بر می گرداند و تمام حواس خود را متوجه خدا می کند
، در نتیجه حالتی از آرام سازی کامل و آرامش روان در او ایجاد می شود که از نظر درمانی
تأثیر به سزایی در کاهش اضطراب و نگرانی او دارد .

دکتر توماس
هایسلوپ (پزشک) می گوید : «مهمترین وسیله ایجاد آرامش در روان و اعصاب
انسان که من تاکنون شناخته ام، نماز است.»

پیامبر اکرم
(صلی الله علیه واله) نیز به هنگام فرا رسیدن اوقات نماز فرموده اند: « ای بلال
ما را با نماز به آرامش وادار »

رابطه معنوی
بین انسان و خداوند در موقع نماز . به او چنان نیرویی می بخشد که موجب تجدید امید
، تقویت اراده و آزاد شدن تواناییهای عظیم وی می شود به طوری که او را بر عمل سختی
ها و انجام کارهای بسیار بزرگ قادر می سازد .سیول برت روانشناس انگلیسی نیز گفته
است : « ما به واسطه نماز می توانیم وارد انبار بزرگی از نشاط عقلانی شویم که در
شرایط عادی یارای وصول بدان را نداریم .»

روزه:

روزه یکی دیگر
از عبادات واجب مسلمانان است که در پرورش و تهذیب نفس تأثیر به سزایی دارد و سبب
تقویت اراده انسان می شود و می تواند رفتارهای صحیح زندگی را بیاموزد تا مسوولیتها
وظایف خود را به خوبی انجام دهد .

زکات:

زکات نیز
نوعدوستی را به انسان می آموزد و او را از خود محوری و خود خواهی نجات می هد .کمک
به همنوعان موجب تقویت احساس تعلق به گروه و ایجاد احساس رضایت از خود می شود که
چنین احساسی برای سلامت روانی اهمیت فراوانی دارد . حج دارای فواید مهمی برای روان
انسان است زیرا انجام مناسک حج وزیارت خانه خدا و قبر رسول خدا (صلی الله علیه
واله) و ائمه ، فرد را برای تحمل سختی ها و گرفتاری ها آماده می کند و چون از همه
ملتها و نژادها با لباسی یکسان و ساده دور هم جمع می شوند احساس نوعدوستی در آنها
تقویت می شود .

دعا:

دعا و نیایش و
مناجات در مذاهب گوناگون شکل های متفاوتی دارد ، اما محتوای آن در همه مذاهب حاکی
از اعتراف به گناه و نقص و ضعف ، در خواست سلامت و سعادت و تمایل به قرب الهی است
.

یکی از
دانشمندان فرانسوی می گوید : « دعا عبارت است از رابطه یا معامله یک روح مضطرب در کمال
شعور و اراده با قدرتی که آن روح احساس می کند ، به آن بستگی دارد و سرنوشتش به
دست اوست .» منظور از دعا ، حالتی است که در آن انسان روح
خود را با قدرتی که در قلب خویش احساس می کند ، مرتبط بسازد نه آنکه فرد از روی
عادت ، اعمال یا الفاظی را انجام دهد یا بگوید و به عمق معنای آن نپردازد .

ویلیام جیمز
می گوید : « آدمی در تلاش های خود ، ذخیره و نیروی روانی خود را از دست
می دهد و تنها منبعی که می تواند آن نیرو را جبران کند ، اتصال به قدرت لایزال
الهی است و آن اتصال حاصل نمی گردد مگر با مناجات.» الکسیس کارل در کتاب نیایش می نویسد : « دعا تنها جبران کننده ضعف انسان نیست ، بلکه تقویت کننده
قدرت انسانی و ادامه دهنده کار مثبت و تلاش سازنده فرد در ساختن زندگی فردی و
اجتماعی اش به حساب می آید و احساس عرفانی که از اعماق فطرت ما سرچشمه می گیرد یک
غریزه اصلی است ، پس عدم ارضای این غریزه می تواند در فرد تنش ایجاد کند.»

بنابراین دعا
و نیایش هم موجب آرامش روان می شود .

« الابذکرالله
تطمئن القلوب »

و فرد احساس
خود شکوفایی می کند و از تألمات روحی وی کاسته می شود و نیز باعث تخلیه هیجانات
فرد و دستیابی وی به منبع لایزال ، توان و نیرو می شود . همچنین گریه که غالبا
درجریان دعا رخ می دهد کمک زیادی به تخلیه هیجانات و استرس های فرد می کند . البته
به قول جمیزها یزلینگ ، لازم نیست دعا در خواست چیزی از خدا باشد ، بلکه هر توجه و
ارتباطی با دستگاه الهی دعا می باشد .

خداوند در
سوره مبارکه فرقان آیه 18 می فرماید : ای رسول به امت بگو که اگر دعای شما
نبود ، پروردگار به شما چه توجهی داشت که شما آیات حق را تکذیب کردید و به کیفر آن
خواهید رسید .

توبه:

توبه یکی از
روشهای مفید و تقریبا بی نظیر ، برای درمان احساس گناه است ، زیرا توبه ، سبب
آمرزش گناهان و تقویت امید انسان به جلب رضایت الهی است به همین دلیل ، موجب کاهش
اضطراب ناشی از اشتباهات گذشته فرد می شود ، هم چنین توبه انسان را به اصلاح و خود
سازی وا می دارد و او را از مرتکب شدن مجدد به خطاها مصون می دارد .

صبر:

صبر موجب
تقویت شخصیت وافزایش توانایی انسان در برابر سختی ها و بارهای سنگین زندگی و حوادث
و مصایب روزگار می شود . خداوند بندگان خود را به صبر سفارش می کند . مثلا در سوره
مبارکه بقره آیه 153 می فرماید : ای افراد با ایمان از صبر ونماز ( در
برابر حوادث سخت زندگی ) کمک بگیرید زیرا خداوند با صابران است. پس فرد متدین
هرگز از مشکلات و سختی ها ، اظهار شکوه و ناتوانی نمی کند بلکه در مقابل حوادث
روزگار مقاومت می کند . فرد صبور دارای شخصیتی رشد یافته ، متعادل ، کمال یافته و
تولید کننده ، فعال و از احساس اندوه و اضطراب به دور خواهد بود .علاوه بر دعا ،
توبه و صبر ، انجام امور دیگری در سلامت روان انسان موثرند ، مانند نیکوکاری ،
صدقه ، پرهیز از اذیت وآزار دیگران .

نیکوکاری:

در مورد
نیکوکاری امام صادق (علیه السلام) می فرماید : عدد کسانی که به سبب
نیکوکاری زندگی طولانی می کنند از کسانی که با عمر طبیعی خود زندگی می کنند افزون
است .